-MÁU VÀ HOA-

 

Giới thiệu: Hai tập Ra trận (1962-1971), Máu và Hoa (1972-1977) là chặng đường thơ Tố Hữu trong những năm kháng chiến chống Mỹ quyết liệt và hào hùng của cả dân tộc cho tới ngày toàn thắng. Thơ Tố Hữu lúc này là khúc ca ra trận, là mệnh lệnh tiến công và lời kêu gọi, cổ vũ hào hùng của cả dân tộc trong cuộc chiến đấu ở cả hai miền Nam, Bắc. Khẳng định ý nghĩa to lớn, cao cả của cuộc kháng chiến chống Mỹ đối với lịch sử dân tộc và thời đại, thơ Tố Hữu cũng thể hiện những suy nghĩ, phát hiện của nhà thơ về dân tộc và con người Việt Nam mà tác giả luôn ngợi ca với niềm tự hào và cảm phục.

 

—–

 

 

 

BÀI CA QUÊ HƯƠNG

 

29 năm dằng dặc xa quê
Nay mới về thăm, mừng tái tê…
Mới được nghe giọng hờn dịu ngọt
“Huế giải phóng nhanh, mà anh lại muộn về!”

Ôi, cơ chi anh được về với Huế
Không đợi trưa nay phượng nở với cờ
Về với phá Tam Giang, như con trích con chuồn dưới bể
Về với rừng lá bến Tuần, lợp nón bài thơ…

Cơ chi anh sớm được về bên nội
Hóa nỗi đau tan nát Phù Lài
Như quê bạn, Niệm Phò trơ trụi
Đạn bom cày cả nương sắn, đồng khoai!

Cơ chi anh sớm được về bên ngoại
Giữ bờ tre, bến nước Thanh Lương
Thương các cậu, các dì chịu khảo tra, không nói
Đào hầm nuôi cán bộ tháng năm trường!

Quê hương ơi, sao mà da diết thế
Giọng đò đưa… lòng Huế đó chăng?
Ví dù đèn tắt, đã có trăng
Khổ em thì em chịu, biết làm răng đặng chừ…

Câu hò xưa mối tương tư
Thiết tha đôi lứa, mà như đôi miền
Bây giờ, nước lớn, thuyền lên
Bắc Nam mình lại nối liền thịt da.

Bây giờ hết nỗi gần xa
Anh vào Hương Thủy, anh ra Phong Điền
Đường làng, lạ mấy cũng quen
Bước chân cứ nhớ, chẳng quên lối nào.

Ngày đi lòng vẫn tự hào
Nay về càng ngẩng đầu cao với trời
Thừa Thiên, đẹp cảnh, đẹp người
Nút xanh khí phách, biển ngời sức xuân

Núi này Bạch Mã, Hải Vân
Mây đưa Anh Giải phóng quân lên đèo
Biển này, Cửa Thuận sóng reo
Thanh thanh vành mũ tai bèo là em.

Hương Giang ơi… dòng sông êm
Qủa tim ta, vẫn ngày đêm tự tình
Vẫn là duyên đó, quê anh
Gió mưa tan, lại trong lành mặt gương.

*

Bến nghèo, xưa chuyến đò ngang
Nay cầu chống Mỹ, xe sang dập dìu
Tràng Tiền, biết mấy là yêu!
Tuổi thơ áo trắng, sớm chiều bướm bay.

Ngự Bình, thông lại xanh cây
Bên kia Vọng Cảnh, bên này Thiên Thai.
Bức tranh non nước tuyệt vời
Bàn tay ta lại xây đời ta đây!

Hoàng cung, thôi đã rêu dày
Ngẩn ngơ thần tượng còn say thủa nào ?
Tươi rồi cuộc sống thanh tao
Bát cơm hến cũng ngọt ngào lòng ta.

*

Huế ơi, đẹp lắm quê nhà
Câu Nam ai hoá bài ca anh hùng.
Ai đi qua đó miền Trung
Xin mời ghé lại, vui cùng Huế tôi!


(Kỷ niệm tháng 5-1975)

 

 

 

CÂY HỒNG

 

Nhà anh có một cây hồng

Quả son nhún nhẩy đèn lồng cành tơ

Cây hồng như thực như mơ

Khách qua đường những ngẩn ngơ… ghé nhìn.

Ai tri âm, hãy đến tìm

Quả hồng như thể trái tim giữa đời

Cây hồng đất nước, em ơi

Càng sương giá lạnh, càng ngời sắc xuân!

 

(12-1971)

 

 

 

GẶP ANH HỒ GIÁO

 

Lần trước gặp anh

Chăn bò trên Tam Đảo

Sáng nay lại gặp anh Hồ Giáo

Chăn bò ở Ba Vì

Hỏi anh: Có thú vui gì?

Anh cười: Vui thú đời đi chăn bò…

Cách mạng cần, việc nhỏ việc to

Đánh Mỹ, nuôi bò, việc gì cũng quý.

Đó anh coi… Giống bò này, Hà Lan, Thụy Sĩ

Trại mới xây, hiện đại nhất đời.

Cái nghề này cũng không dễ, anh ơi!

Để tôi kể anh nghe chuyện nhỏ:

Chuyện thằng Cu

Tên một con bò đó.

Khi mới về, tính nó rất hung

Đã có lần nó dám hất tung

Mấy y sĩ, kỹ sư suýt chết!

Có gì đâu? Buổi đầu chưa quen nết

Tính con bò không chỉ biết ăn ngon

Những trứng gà, rau giá, cỏ non

Nó còn thích thương yêu, đùa nghịch

Nên rất ghét những mũi giày, dây xích.

 

Sớm chiều tôi với nó chơi thân

Thiệt lòng tôi cũng thương nó nhiều phần

Đất nước mình đang cần thịt sữa

Nó sang ta cũng là ra tuyến lửa

Tôi gãi đầu, tôi vuốt cái chân

Nên thằng Cu cũng ngoan nết dần dần

Ôi cũng chẳng khó gì đâu, anh nhỉ!

Anh làm thơ, chắc có nhiều thú vị?

Hồ Giáo ơi, con mắt đẹp như sao…

Cầm tay anh, lòng những xôn xao

Câu chuyện ngắn, nghĩa tình vô hạn:

Cuộc đời không chỉ thiết miếng ngon

Cần vui có tâm hồn bè bạn

Con người không chỉ biết trí khôn

Còn phải đẹp tấm lòng cộng sản.

 

(1-1972)

 

 

 

GỬI MIỀN NAM

 

Tôi lại làm thơ, như mỗi lần

Nghe ấm trời lất phất mưa xuân

Con chim chích nhớ mùa táo chín

Rúc rích về ăn trái ngoài sân

 

Con chim reo… con chim reo, rộn rã

Những niềm vui vừa lạ vừa thân

Đất nước cả hai miền giục giã

Một mùa hoa trái mới tới gần…

 

Lúa bông nhớ mình xuân, hớn hở

Trải xanh đồng màu mỡ phù sa

Con sông Hồng lại về xuôi, êm ả

Thắng lũ rồi, ta thêm vững tin ta.

 

Vui biết bao bài ca năm tấn

Ấm rừng hoang ánh lửa công trường

Tuổi xuân hát bài ca ra trận

Mỗi chàng trai, một Lê Mã Lương.

 

Những cô gái thương Lê Hồng Gấm

Tải đạn về giải phóng quê hương.

Tổ quốc ơi! Nguồn vui vô tận

Hồ Chí Minh, đẹp nhất con đường!

 

Ôi! Cái vui đồng chí, đồng bào

Giữa ngày xuân, tiền tuyến xôn xao…

Phải bao máu thấm trong lòng đất

Mới ánh hồng lên sắc tự hào!

 

Tình bạn, thêm nồng qua lửa đạn

Đường xa càng vững chí anh hùng

Tự do, không phải hàng mua bán

Sẽ đến ngày mai, trận cuối cùng!

 

Xin gửi miền Nam, khúc hát xuân

Đứa con xa mơ được về gần

Như trong vườn táo, con chim chích

Ríu rít mừng theo lịch tiến quân…

 

(30-1-1972)

 

 

 

NƯỚC NON NGÀN DẶM

 

Nước non ngàn dặm

Ra đi

Cái tình chi…

(Câu ca Nam Bình)

 

Nửa đời tóc ngả màu sương

Nhớ quê, anh lại tìm đường thăm quê

Đường vào như tỉnh như mê

Đường ra phía trước, đường về tuổi xuân

Đã đi muôn dặm xa gần

Nay về Nam cũng bước chân bồi hồi!

 

Sông Bến Hải bên bồi bên lở

Cầu Hiền Lương bên nhớ bên thương

Cách ngăn mười tám năm trường

Khi mô mới được nối đường vô ra?

Bây giờ cầu lại bắc qua

Ván thơm gỗ mới cho ta gặp mình…

 

Anh về Quảng Trị… Gio Linh

Trèo lên dốc Miếu, lặng nhìn Quán Ngang

Bời bời cỏ lút đồng hoang

Chim kêu cành cụt, chang chang nắng cồn

Tả tơi mấy ấp khu khu dồn

Mái tôn, rào kẽm, tháp đồn chơ vơ!

Thương em chín đợi mười chờ

Con thuyền nay đã đỏ cờ sang sông

Em vui em mặc áo hồng

Máy reo máy đẩy, mênh mông biển trời

Thuyền về Cửa Việt ra khơi

Thuyền lên Ái Tử, thuyền bơi Đông Hà…

 

Anh còn lặn lội đường xa

Sông Hương đành nhớ, chưa qua sông Bồ

Phù lai ba bến con đò

Thanh Lương quê ngoại câu hò còn chăng?

Êm dòng Thạch Hãn đêm trăng

Những lo ngược gió Tan Giang nặng chèo!

 

 

Xe lên đường 9 treo leo

Hố bom đỏ mắt, trắng đèo bông lau

Cây khô, chết chẳng nghiêng đầu

Nghìn tay than cháy rạch màu trời xanh

Trưa nồng, gà gáy Khe Sanh

Tà Cơn dứa mật, hoa chanh ngát đồi.

 

Chợt nghe… từ tuổi hai mươi

Tiếng xiềng Lao Bảo gọi người bạn xưa

Ngỡ ngàng rẽ lối le thưa

Vông đồng mấy cội, xác xơ lá cành

Hoang tàn hầm đá, đồn canh

Bâng khuâng nhớ bóng các anh những ngày!

Nhìn quanh, núi đứng mây bay

Võng anh giải phóng, rừng lay nắng chiều…

Thương nhau, đừng khóc, em yêu

Tự do, phải trả bao nhiêu máu này!

Có qua những bước đi đày

Càng thêm ấm những bàn tay giữa đời.

 

Sáng hè đẹp lắm, em ơi

Đầu non cỏ lục, mặt trời vừa lên

Da trời xanh ngát, thần tiên

Đỏ au đường lớn mang tên Bác Hồ

Trường Sơn mây núi lô xô

Quân đi, sóng lượn nhấp nhô, bụi hồng…

 

Ai trông, lên đó mà trông

Cha Ki oanh liệt, Bản Đông anh hùng

Mỹ thua, nguỵ chạy đường cùng

Xác tăng như xác bọ hung đen bờ

Mấy chàng lính trẻ măng tơ

Nghêu ngao gõ bát hát chờ cơm sôi.

 

*

 

Xe lao qua dốc qua đồi

Gió tây giội lửa ồi ồi sau lưng

Bụi bay, bụi đỏ lá rừng

Mịt mù lối kín, cát bưng đường hầm

Nóng nung vạt áo ướt đầm

Thương con bướm trắng quạt ngầm suối khô.

 

Con sông Xê Noong ai dò

Mà dòng nước mát hẹn hò cùng ta?

Tới đây, tre nứa là nhà

Giỏ phong lan nở nhành hoa nhuỵ vàng

Trưa nằm đưa võng, thoảng sang

Một làn hương mỏng, mênh mang nghĩa tình.

 

Lán đêm, ghé tạm trạm binh

Giường cây lót lá cho mình đỡ đau

Nghĩ người, thăm thẳm rừng sâu

mười năm bom đạn, măng rau, sốt ngàn.

Xê Công, Xê Nọi, Chà Vàn

Mở đường, bao nỗi gian nan với đường!

 

Trường Sơn, xẻ dọc, rọc ngang.

Xẻng tat mà viết nên trang sử hồng.

Trường Sơn, vượt núi, băng sông

Xe đi trăm ngả, chiến công bốn mùa.

Trường Sơn, đông nắng, tây mưa

Ai chưa đến đó, như chưa rõ mình.

 

Vui sao buổi bình minh, gặp cháu

Nhớ ngày nào cháu mới lên ba

Gác canh cho chú trong nhà…

Nay giữa Phi Hà, D trưởng công binh

Trên đường lớn Hồ Chí Minh

Gác ba biên giới… mối tình Đông Dương!

 

*

 

Tả Ngâu, trong vắt mắt gương

Xốn xang trông lửa chiến trường, mà cay

Xê Xan, tan nát đạn cày

Trống trơ rừng khộp, khô gầy rừng le

Bằng lăng bạc nắng trưa hè

Nghe như cưa xẻ, tiếng cưa rít dài.

 

Cỏ vàng lạc bước hươu nai

Sóc buôn thấp thoáng bóng xoài đu đưa

Vườn ai, cháy trụi ngọn dừa

Mái chùa cong, gãy nét xưa diệu huyền

Voi đi lững thững, bình yên

Bỗng ngơ ngác đứng, Bom rền xa xa…

 

Anh vào tuyến lửa, đêm qua

Bất ngờ một trận như là bão rơi

Lại đi… “phấn khởi tơi bời”

Còn non, còn nước, còn người, cứ đi!

Rừng khuya, không ngủ, mơ gì

Sao hôm lấp lánh cũng vì miền Nam…

 

Chào anh du kích đất Cam

Đẹp như pho tượng Đam San thuở nào

Ngực anh đỏ tựa đồng thau

Vui tình đồng chí, trắng phau răng cười

AK nòng thép xanh ngời

Hôn anh một cái, hỡi người bạn thân!

Đường qua biên giới tới gần

Nghe lòng rạo rực, nghe chân bồn chồn.

Đơn xơ một khúc cầu con

Một khe suối nhỏ, cũng hồn quê ta.

Ôi, gò đất mịn son pha

Thắm tươi dòng máu ông cha bao đời…

 

Bình Long, Nam Bộ ta ơi!

Buổi đầu mới gặp mặt Người sáng nay.

Cầm hòn đất đỏ trong tay

Trái tim bỗng nghẹn như say rượu nồng

Ôm anh Giải phóng vào lòng

Đã mơ chạy khắp cánh đồng Cà Mau…

 

Chú lái trước, anh ngồi sau

Rừng cao su mát một màu lá xanh

Xe bay, nghiêng gió dạt cành

Đã quen lối tắt đường quanh hiểm nghèo

Đến đâu, anh cũng dám theo

Áo bà ba, mũ tai bèo chú em!

 

Câu thơ cũ,ai đem tới đó?

“Anh chạy vào đất đỏ làm phu

Bán thân đổi mấy đồng xu

Thịt xương vùi gốc cao su mấy từng!”

Nao nao nhìn mỗi góc rừng

Cuối hàng cây thẳng, sáng bừng trời cao.

Hầm tăng, ụ pháo, chiến hào

Dấu răng vuốt Mỹ cắn cào, còn đau!

Chị em tù những nơi đâu

Côn Lôn, Phú Quốc, dìu nhau trở về

Lá buông trắng vách lều tre

Bài ca hy vọng hát nghe ấm lòng.

 

Lộc Ninh xinh một cụm hồng

Ai hay đất lửa, máu nồng đơm hoa!

Cái vui sinh nở chan hoà

Nghe rừng căng sữa, nhựa ra đầu mùa

Lao xao phố thợ, chợ trưa

Sầu riêng, măng cụt cũng vừa ngọt thanh

 

Lá cờ nửa đỏ nửa xanh

Màu đỏ của đất, màu xanh của trời

Ngôi sao, chân lý của đời

Việt Nam, vàng của lòng người hôm nay.

Càng nhìn ta, lại càng say

Biển Đông lồng lộng gió lay ngọn cờ…

 

Ôi, bà mẹ tóc bạc phơ

Vườn riêng, mẹ hái trái dừa cho con

Má già với trái dừa non

Bởi thơm lòng má, nên ngon lòng dừa

Dẫu còn cay đắng, nắng mưa

Miền Nam mát ngọt, hồn ta vẫn đầy

Trăng còn che nửa bóng mây

Mà rừng lá nón đêm nay ngời ngời

Gặp nhau, đồng chí đây rồi!

Xôn xao hết đứng lại ngồi bên nhau

Chuyện nhà, Nam Bắc, trước sau

Mừng ra nước mắt, nên đau lại cười

 

Phải chi còn Bác vô chơi!

Bỗng nghe cháu nói… đất trời lặng thinh

Trông vời Đồng Tháp mông mênh

Mấy con thuyền ngược dòng kênh, nặng hàng

Sóng Tiền Giang gọi Hậu Giang

Có ai về đó, ta sang cùng về!

 

Hỡi người chị của Bến Tre

Cửu Long đồng khởi bốn bề đó chăng?

Miền Nam gan dạ ai bằng

Đội quân đầu tóc, khăn rằn vắt vai

Khăn rằn ai dệt cho ai

Sợ chi súng đạn, rào gai quân thù!

 

Ánh đèn soi giữa chiến khu

Mái đầu tóc bạc, võng dù hoa râm

Nhà anh lợp mái trung quân

Quan thềm sương nắng, đêm xuân ngày hè

Ngoài vườn reo một tiếng xe

Tiếng reo se sẽ, mà nghe rộn ràng…

Chân nhanh qua ấp qua làng

Đất còn nóng lửa Tràng Bàng, Củ Chi

Dang tay một với, xa gì

Sài Gòn ơi, lại phải đi bao ngày?

Lưới nào vây nổi chim bay

Chắc trong ấy nhớ ngoài này, chẳng yên!

 

Chia tay lưu luyến mắt nhìn

Sầu riêng bịn rịn nhớ miền Nam xa

Ta về mở rộng đường ta

Cho Nam với Bắc vào ra thêm gần

Hành quân nhẹ bước sang xuân

Chè xanh hoa nở trắng ngần đường xe…

 

Vượt Bù-gia-mập, Cao Lê

Qua Xê-rê-pôk, lại về Tây Nguyên

Tây Nguyên ơi! Bước truân chuyên

Tuổi trai ta đã từng quen chốn này

Ban-mê ngục sắt những ngày

Cũng con đường máu đi đầy năm nao!

 

“Đường lên Đak Sút, Đak Pao…”

Ngẩng trông núi dựng trời cao lạ lùng

Bao la đất mới một vùng

Dọc ngang thế trận, quân hùng là đây!

Thác Gia-ly trắng tầng mây

Ào ào, tưởng máy điện quay tưng bừng…

Gặp anh, mừng thiệt là mừng

Chào anh Núp của núi rừng tự do!

Rằng: Qua gió lớn mưa to

Lòng dân như nước Pa-cô càng đầy

Tây Nguyên gan góc, dạn dày

Như cây lim đứng, chẳng lay giữa ngàn.

 

Hỏi đâu giặc đóng, giặc càn?

– Nó như kiến lửa, kiến đàn chạy quanh

Nó leo lên ngon lên cành

Mình ôm lấy gốc, nó giành thử coi!

Một lời, nghe vút tiếng roi

Nghe sông gọi suối, nghe voi gọi bầy…

 

“Đường lên đỉnh núi Đak Lay

Heo heo gió lạnh, sương dày vắng chim”

Biết ai mà hỏi mà tìm

Con đường xưa của trái tim, đường này

Đường đi từ tuổi thơ ngây

Nửa vòng thế kỷ, hôm nay đường về…

 

Hương đâu thơm lựng rừng hè

Nhặt cành lá quế mà tê tái lòng

Trà My đấy, hỡi Trà Bồng

Có hay cây quế đợi trông tháng ngày?

Nâng cành quế héo trên tay

Càng thương quế ngọt quế cay cùng người!

Hội An, Đà Nẵng xa khơi

Ấy nơi mẹ ắm, ấy nơi mẹ nằm

Nhớ cồn cát trắng giăng giăng

Nhớ thuyền Bàn Thạch, nhớ trăng biển Hàn

Hẳn còn sóng gió gian nan

Bên vui rồi lại Đại An. Sơn Trà.

 

Sông Trà, sông Lại, sông Ba

Khu Năm dằng dặc lòng ta mọi miền

Vạn ngày, có buổi nào yên?

Cá ăn phải máu, chim quên lối vườn

Con người, như dãy Trường Sơn

Vững chân bám trụ, chẳng sờn óc gan.

 

Đạn bom, bão lụt, cơ hàn

Chết đi lại sống, hết tàn lại tươi

Thuỷ chung, vẫn đậm tình người

Cắn đôi hạt muối, chung đời cháo rau

Uống cùng viên thuốc chia đau

Quên mình chia lửa, cứu nhau chia hầm.

 

Hỡi em, dũng sĩ mười lăm

Trẻ thơ mà đã ngang tầm nước non

Hỡi ông, tuổi tám mươi tròn

Ngực phanh mĩ súng, tra đòn chẳng nao

Sống hiên ngang, sống thanh cao

Quê hương, biết mấy tự hào lòng ta!

 

*

 

Đường đi, như sự tình cờ

Con sông My, lại bây giờ lần theo

Vượt từ xưa, bước gieo neo

Cùng dòng thác ấy, ngủ treo đầu cành

Đọt lau, rau má vả xanh

Đói lòng, hát khúc quân hành vẫn vui.

 

Nhớ thương bạn, lại bùi ngùi

Nhớ làng Rô, nhớ người nuôi năm nào

Ghé thăm, lòng xót xa sao!

Bến sông lửa cháy, bom đào bãi lau

Hỏi Già, Già mất, còn đâu

Hỏi em, em đã từ lâu chết rồi!

 

Ôi! Làng Rô nhỏ của tôi

Cao cao ngọn núi, chiếc nôi đại bàng

Trăm năm ta nhớ ơn làng

Cánh tay che chở bước đường gian nguy

Thương em, cô gái sông My

Nắm xôi đưa tiễn anh đi qua rừng.

 

Anh đi, làng hỏi thăm chừng

Làng xưa, anh vẫn nhớ từng người xa

Hôm nay như trở lại nhà

Bữa cơm dưa muối cũng là liên hoan

Non cao rực rỡ ánh vàng

Đêm rằm vằng vặc bến Giàng trăng lên…

Con thuyền rời bến sang Hiên

Xuôi dòng sông Cái, ngược triền sông Bung

Chập chùng thác Lửa, thác Chông

Thác Đài, thác Khó, thác Ông, thác Bà

Thác bao nhiêu thác, cũng qua

Thênh thênh là chiếc thuyền ta trên đời.

 

Nỗi niềm chi rứa, Huế ơi!

Mà mưa xối xả trắng trời Thừa Thiên

Mưa từ biển nhớ mưa lên

Hay mưa từ núi vui trên A Sầu?

Nặng lòng xưa giọt mưa đau

Mát lòng nay trận mưa mau quê nhà

Mưa rào cho đất tươi da

Hố bom lấp loáng như là gương soi

Bãi sim, tà áo tím phơi

Con sông A Sá, tóc dài làm duyên

Rộn ràng tiếng hát thanh niên

Mải mê xếp đá mà quên ướt mình…

 

Hỡi anh lái trẻ vô tình

Dừng chân một chút mà nhìn quê tôi!

Có đâu đẹp vậy tuyệt vời

Trường Sơn lượn xuống hàng đồi thông reo

Dòng Hương nước biếc, trong veo

Gió khơi Bạch Mã, sóng đèo Hải Vân

Huế mình đẹp nhất lòng dân

Mùa Thu khởi nghĩa, mùa Xuân dậy thành

Ngày đi tóc hãy còn xanh

Mai về, dù bạc tóc anh cũng về

Nhớ ai khắc khoải chiều hè

Con chim cu gáy dốc Chè, nôn nao

 

*

 

Bàng hoàng… như giữa chiêm bao

Trắng mây Tam Đảo tuôn vào Trường Sơn

Dốc quanh sườn núi mưa trơn

Tưởng miền Nam đó, chập chờn hôm mai.

Đường đi… hay giấc mơ dài ?

Nước non ngàn dặm nên bài thơ quê.

 

(Tam Đảo, hè 1973)

 

 

 

ROMA HÒANG HÔN

 

(Tặng Augusto và những người bạn Ý)

 

Tôi đến thăm anh một buổi chiều

Chân thành Rome của những người yêu

Mừng bạn xa anh nâng chén rượu

Mời xem tranh, không muốn nói nhiều

 

Một bà mẹ Việt Nam nức nở

Tay ôm con, tay đỡ bom rơi

Một David cầm ngang ngọn giáo

Đánh một con thú dữ mặt người.

 

Và tỏa sáng phòng anh yên ả

Gương mặt bác Hồ suy tưởng trầm ngâm

Điếu thuốc trên môi làn khói bay thong thả

Với đóa hoa hồng tươi thắm lương tâm

 

Anh hôn tôi, ôi cái hôn của Ý

Đôi mắt anh chan chứa nhân tình

Biết nói sao hỡi người nghệ sĩ

Tôi ôm anh bằng trái tim mình

 

Italia!

Vệ nữ từ biển xanh hiện hình lên say đắm

Người là tranh là nhạc là thơ

Là cái đẹp những nghìn năm sâu thẳm

Cái đẹp của người mà người cũng ngẩn ngơ

 

Ở Firenze hay ở thành Rome

Tôi đã đi vơ vẫn những chiều hôm

Trong giấc mơ của muôn màu cẩm thạch

Đá hóa thần tiên nhảy múa giữa cung đền thành quách

 

Tôi thương Michealangero mười năm treo mình trên trần vẽ

Bao nét buồn vui hờn giận yêu đương

Của Adam thoát cõi thiên đường

Đến nhắm mắt buông tay người vẫn tác chưa xong nỗi đau trần thế

 

Tôi yêu Leona bạc đầu nghĩ suy sáng tạo

Nụ cười Jocon huyền bí thanh cao

Tôi mê Rafael duyên dáng ngọt ngào

Tôi chờ đợi với Tintore “Buổi cuối cùng phán xét”

 

Con thuyền cong dáng mộng thiên nga

Lặng lẽ trôi giữa nước trời ngọc bích

Đi về đâu! Hỡi Venezia nàng công chúa vàng xõa tóc dài xanh biếc

Cảnh đào nguyên lạc lối vào ra!

 

Day dứt lòng ta nỗi buồn như đấm mạnh

Titien ơi, tôi lại gặp anh

Người họa sĩ nghèo trên bến bán tranh

Ôi cái đẹp bán mình cho miếng bánh!

 

Tôi đã đến Raven cổ kính

Buổi hoàng hôn, nghe tiếng chuông đưa

Bên mộ Dante hỡi người xưa bạc mệnh

Kiếp tài hoa đày đọa đến bao giờ

 

Có phải chăng cùng nỗi xót thương Bairon đến giam mình trong ngục sắt

Để lại cho mai sau những câu thơ ai oán căm thù

Italia!

Người là ai? Là tiên nga hay một thân tù

Mòn mỏi ngày đêm dưới thủy chiều lạnh ngắt.

 

Đức giáo hoàng trên khung vàng cửa sổ

Sáng chúa nhật ban phước lành cho con chiên dưới phố

Ngài có biết bao nhiêu nước mắt chúng sinh

Đã đông thành những lầu cao lóng lánh thủy tinh?

 

Tất cả đồi nho không làm nên một cốc rượu vui

Máu đổ nghìn năm chưa được tự do một buổi

Lẽ nào nhạc cầu kinh mang phép lạ cho đời

Và lũ vua thép, vua hơi không phải một lần rửa tội?

 

Tôi muốn hôn những đôi mắt u buồn

Đẹp hơn những đôi mắt sơn xanh quên màu xanh của da trời nước Ý

Tôi muốn hôn những chàng trai đi làm thuê bên Thụy Sĩ

Tối tối trở về quê, tìm lại linh hồn

 

Lắng nghe, lắng nghe trên Coloseum gạch nát điêu tàn

Spactaquayn lại trở về trong gió

Vùng lên hỡi các nô lệ trên thế giới

Và trước cổng thành Rome vó ngựa của Garibaldi cùng đoàn quân áo đỏ

Tiếng đàn Vivandi muôn lần huyền diệu

Không làm tôi say bằng một giọng trầm hùng

Của Lodi hay Vensenli hát bài ca du kích giữa rừng thông

Và tiếng Bolognarosa tiếng hò đồng điệu Hồ, Hồ, Hồ Chí Minh, Việt Nam Libero!

 

Tôi đã đến Milan quán ấy

Phòng xưa ghế cũ dạ xôn xao

Hỏi thăm ông quán còn cô cháu

Nhớ bác Hồ qua những độ nào

 

Xin uống cùng anh chén rượu đào

Hoàng hôn đang xuống sáng đêm sao

Ngày mai tôi lại ra tiền tuyến

Tạm biệt anh trong một tiếng “Ciao”!

 

 

 

TÒAN THẮNG VỀ TA

 

Ôi, nỗi mừng dâng mọi nỗi mừng

Trào vui nước mắt cứ rưng rưng

Cả Việt Nam tiến công, cả miền Nam nổi dậy

Dồn dập tim ta, trăm trận thắng bừng bừng.

 

*

 

Không, không phải thiên thần

Bước chân hài bảy dặm

Vẫn là Anh, anh Giải phóng quân

Vẫn đôi dép cao su, đánh giặc suốt ba mươi năm,

lội khắp sông sâu rừng thẳm.

 

Thuở Anh đi, sắc nhọn ngọn tầm vông

Giản dị như chàng trai làng Gióng

Vũ khí, chính là Anh, lòng yêu thương mênh mông.

Vũ khí, chính là Anh, lửa căm hờn nóng bỏng.

 

Tổ quốc cho Anh dòng sữa tự hào

Thời đại cho Anh ánh sao trí tuệ

Không có gì qúy hơn Độc lập tự do.

hí phách Anh là

Trường Sơn thanh cao.

Rất mãnh liệt và cũng rất dịu dàng,

tâm hồn Anh là muôn trùng sóng bể.

Giặc Mỹ kiêu căng, tưởng có thể ngủ yên trên giường vàng,

đầu gối lên bom.

Nghe chúng ngáy đủ run – đã có dã man làm luật

Bông choàng dậy, bàng hoàng… Sắp tắt hoàng hôn

Người chôn chúng là Anh, anh Giải phóng quân Việt Nam,

mũ tai bèo, chân đất

Xử phạt chúng là anh nhân danh tình thương và lẽ phải.

Có lẽ nào cuộc sống hết tuổi xanh ?

Hãy cứu những em thơ đang quằn quại ngày đêm trong sợ hãi.

Hãy cứu tiếng chim ca và trái chín trên cành.

 

*

 

Lịch sử sang xuân. Anh vào trận cuối cùng

Đại lộ Hồ Chí Minh, thác réo, quân đi cuồn cuộn.

Anh đánh như sét nổ, trời rung

Anh chuyển như lũ dông, bão cuốn.

 

Chặt Buôn Mê Thuật, rụng cả Tây Nguyên

Quét Huế – Thùa Thiên, đổ nhào Đà Nẵng.

Và Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên

Và Phan Thiết, Phan Rang, Đà Lạt, Nha Trang, lũ ngụy cuống cuồng,

rũ rượi một màu tang cờ trắng.

Đường tiến quân ào ào chiến thắng.

Phía trước chờ Anh, người mẹ mong con.

Pháo hãy gầm lên, đỏ nòng bắn thẳng

Rộn rực xe tăng chồm tới Sài Gòn!

 

Ôi, buổi trưa nay, tuyệt trần nắng đẹp

Bác Hồ ơi! Toàn thắng về ta

Chúng con đến, xanh ngời ánh thép

Thành phố tên Người lộng lẫy cờ hoa

 

Cho chúng con giữa vui này được khóc

Hôn mỗi đứa em, ôm mỗi mẹ già

Như lòng Bác, mỗi khi Bác đọc

Đồng bào miền Nam, mắt kính bỗng nhoà.

 

*

 

Chúng con sẽ gấp trăm lần mạnh

Đứng gác biển trời tươi mát màu lam.

Bởi có Bác, từ nơi đây ra đi tìm đường kách mệnh.

Cho chúng con nay được trở về, vĩnh viễn Việt Nam!

 

(1-5-1975)

 

 

VỚI ĐẢNG, MÙA XUÂN

 

Thơ ơi thơ sẽ hát bài ca gì

Tôi muốn dắt thơ đi

Tôi muốn cùng thơ bay

Mùa xuân nay

Đến tận cùng đất nước.

Ôi! Mùa xuân bốn nghìn năm mơ ước

Hơn nửa đường đi, tôi đã biết đâu

Tổ quốc tôi rất đẹp, rất giàu

đẹp từ mái tóc xanh đầu nguồn Pắc Bó

Đẹp đến gót chân hồng đất mũi Cà Mau.

 

Xưa quê cha mà tôi nào được biết

Có Trường Sơn cao, có biển Đông sâu

Tuổi thơ ùa trong mưa dầm da diết

Cát truông dài nắng bỏng lưng trâu…

 

Đảng dạy tôi biết ngẩng đầu, đứng dậy

Vững hai chân, đứng thẳng, làm người

Tôi đi tới, với bạn đời, từ ấy

Đến hôm nay, mới thấy trọn vùng trời!

 

*

 

Đâu phải đường xanh. Đường qua máu chảy

Năm mươi năm, máu đỏ thành hoa

Cuộc sinh nở nào đau đớn vậy ?

Rất tự hào, mà xót tận trong da.

 

Giặc đã diệt. Còn ta, vĩnh viễn

Cả những người vắng bóng hôm nay

Ôi, nếu Bác…

Không, Bác vẫn đời đời hiển hiện

Người vẫn hằng dìu dắt chúng con đây!

 

Vĩnh viễn cùng ta, những gì còn, mất

Những yêu thương, căm giận. buồn lo

Những tiếng hát và những dòng nước mắt

Cho núi sông này độc lập, tự do.

 

Việt Nam!

Người là ta, mà ta chưa bao giờ hiểu hết

Người là ai ? Mà sức mạnh thần kỳ

Giữa cái chết, không phút nào chịu chết

Lửa quanh mình, một tấc cũng không đi!

 

Sống cho ta, sống cả cho người

Là trái tim, cũng là lẽ phải.

Việt Nam ơi!

Người là ai ? Mà trở thành nhân loại.

 

*

 

Không chỉ hôm qua

Hôm nay, mãi mãi

Đất nước này vạn đại tươi xanh

Như rừng đước, cháy rồi, lại mọc

Tràm lại ra hoa cho ong mật đu cành.

Ngút mắt trông

Biển lúa mênh mông

Sông nước Cửu Long dào dạt

Dừa nghiêng bóng mát

Thơm ngọt xoài ngon.

Tươi rói đất son

Rừng cao su xanh thẳng tắp

Bắp mẩy, mía giòn.

Bát ngát Tây Nguyên vẫy gọi

Nào trai tài gái giỏi

Lại đây!

Khai phá, dựng xây

Trên trận địa năm xưa, rạch những đường cày mới

 

Thời gian không đợi

Cả trời đất vào xuân, cùng ta đồng khởi

Cho những mùa gặt lớn mai sau

Phải nhanh chân từ những bước đầu.

Tổ quốc ta phải giàu, phải mạnh

Ta sẽ đi, như lao vào trận đánh.

Đường Hồ Chí Minh rộng mở, thênh thang

Ta phải thắng thiên nhiên, và thắng cả chính mình

Cho chủ nghĩa xã hội hoàn toàn thắng lợi.

 

*

 

Hãy bước tới.

Từ đỉnh cao này vời vợi

Đến những chân trời xa…

Hạnh phúc ở mỗi bàn tay vun xới

Mỗi nụ mầm nở tự lòng ta.

 

*

 

Xứ sở mình có đủ nắng quanh năm

Cuộc sống ấm ân tình, với Đảng

Lớn khôn chung, một sẽ hoá thành trăm

Đời rạng rỡ, mỗi con người tự sáng.

 

Phải thế chăng, hỡi mùa xuân hùng tráng

Mà tuyến đường Thống Nhất nổi còi vang

Mà Nam Bắc hoà sắc màu duyên dáng

Đầu mạ non xanh, đầu lúa chín vàng.

Lịch sử sang trang.

Đại hội Đảng mở mùa vui. Phơi phới

Từ chiến trường ra, ta xốc tới công trường

Người chiến thắng là người xây dựng mới

Anh em ơi

Tất cả lên đường.

 

(1-1977)

 

 

 

VIỆT NAM MÁU VÀ HOA

 

Khao khát trăm năm, mãi đợi chờ

Hôm nay vui đến, ngỡ trong mơ

Một trời êm ả, xanh không tưởng

Mặt đất bình yên giấc trẻ thơ

 

Đây cuộc hồi sinh, buổi hoá thân

Mùa đông thế kỷ chuyển sang xuân

Ôi Việt Nam! Từ trong biển máu

Người vươn lên, như một thiên thần!

 

Thế này chăng ? Thuở xưa hoang dã

Chàng Sơn Tinh thắng giặc Thuỷ Tinh

Càng dâng nước, càng cao ngọn núi

Chân Trường Sơn, đạp sóng Thái Bình,

 

Chúng muốn đốt ta thành tro bụi

Ta hoá vàng nhân phẩm, lương tâm

Chúng muốn ta bán mình ô nhục

Ta làm sen thơm ngát giữa đầm.

 

Ta sẵn sàng xé trái tim ta

Cho Tổ quốc, và cho tất cả

Lá cờ này là máu là da

Của ta, của con người, vô giá.

 

Trắng khăn tang, em chẳng khóc đâu

Hỡi em gái mất cha mất mẹ

Nước mắt rơi, làm nhoà mặt quân thù

Em phải bắn, trúng đầu giặc Mỹ.

 

Tình thương lớn, mạnh hơn lửa thép

Trận địa đây xây giữa lòng người

Dầu mưa nắng, trái đất tròn vẫn đẹp

Đời yêu ta, ta phải thắng cho Đời.

 

*

 

Cút sạch đi, bầy sói hôi tanh!

Đã đến buổi cuối cùng phán quyết

Trả về ta đất rộng trời xanh

Cho bay, những hố bom làm huyệt.

 

Lịch sử muốn bay cúi đầu tội lỗi

Dưới gươm thiêng hùng khí Thủ đô

Cả bốn biển hoan hô Hà Nội

Pháo đài bay rụng đỏ mặt hồ.

 

Ngọc Hà em! Lộng lẫy hoa tươi

Xin thơm khắp miền Nam, miền Bắc

Chắc Bác Hồ vui, xin kính dâng Người

Và tặng cả anh em cùng ta đánh giặc.

 

Không nỗi đau nào của riêng ai

Của chung nhân loại chiến công này.

Việt Nam ơi, máu và hoa ấy

Có đủ mai sau, thắm những ngày ?

 

*

 

Chưa dễ lành đâu, những vết thương

Nửa mình còn nhức, hỡi quê hương!

Song mùa vui đã mang xuân tới

Đã tắt hôm nay lửa chiến trường.

 

Rừng núi đá xanh màu giải phóng

Hãy trào lên, ơi sóng Cửu Long

Quét phăng những rác bùn ứ đọng

Những thép gai ngăn mặt, cắt lòng.

 

Ta lại về ta, những đứa con

Máu hoa trong máu, đỏ như son

Sài Gòn ơi, Huế ơi! Xin đợi

Tái hợp, huy hoàng, cả Nước non!

 

(28-1-1973)

 

 

 

VUI THẾ HÔM NAY…

Ba mươi năm, trường kỳ kháng chiến

Ta đã đi. Và ta đã đến.

Thật đây rồi, hạnh phúc cầm tay

Độc lập-Tự do, từ nay vĩnh viễn.

 

*

 

Tôi nhìn lại, như đôi mắt trẻ thơ

Tổ quốc tôi, Chưa đẹp thế bao giờ!

Xanh núi, xanh sông, xanh đồng, xanh biển

Xanh trời, xanh của những giấc mơ…

 

Tôi bay giữa màu xanh giải phóng

Tầng thấp, tầng cao, chiều dài, chiều rộng

Ôi Việt Nam! Yêu suốt một đời

Nay mới đước ôm Người trọn vẹn, Người ơi!

 

Hùng vĩ thay toàn thân đất nước

Tựa Trường Sơn, vươn tới Trường Sa

Từ Trà Cổ rừng dương đến Cà Mau rừng đước.

Đỏ bình minh mặt sóng khơi xa.

 

Đã qua, thuở âm u bóng giặc

Trắng khăn tang, tàn lụi cỏ cây

Đã qua, nỗi đêm Nam ngày Bắc

Giữa quê hương mà như kiếp đi đày!

 

Ta đã thắng. Hãy thẳng đường đi tới

Lấp những hố bom, xóa mọi đau buồn

Từ tro bụi, ta lại xây dựng mới

Phố làng ta, và cả những linh hồn

 

Tôi lại mơ… Trên Thái Bình Dương

Tổ quốc ta như một thiên đường

Của muôn triệu anh hùng làm nên cuộc sống

Của tự do, hy vọng, tình thương…

 

*

 

Vui thế, hôm nay ngày mở hội

Bốn phương đưa bạn tới cùng ta

Tự hào thay, trái tim Hà Nội

Phải đây đường lịch sử ghé qua ?

 

Xin dâng lên Bác một mùa hoa

Cả nước, anh em đẹp một nhà

Như khối hoa cương và cẩm thạch

Ngàn năm quanh Bác, bản hoà ca…

 

 

XTA-LIN-GRÁT, MỘT NGÀY XUÂN

(Tặng C. Xi-mô-nốp, tác giả Ngày và đêm Xta-lin-grát)

 

Trên đường bay Mạc-Tư-Khoa – Hà Nội

Nhớ về quê, tôi lại nhớ lạ lùng

Một ngày xuân với Xta-lin-grát anh hùng.

 

Nê-ben-ri-a

Khi bạn dẫn tôi đi, hồ hởi

Chỉ những công trường, nhà máy, vườn hoa

Bạn biết không ? Tôi giống như anh A-pha-nê-xi-ép mắt loà

Có cháu cầm tay dắt qua từng phố mới

 

Người chiến sĩ suốt hai mươi năm lắng nghe và tưởng tượng

Cảnh đời vui, trong đó có mình

Bỗng một hôm được trả đôi mắt sáng

Ngẩn ngơ nhìn… Rạng rỡ bình minh!

 

Như chuyện thần linh, con chim phượng hoàng trên tro tàn lại sống

Bay lên cao mở rộng chân trời

Xta-lin-grát! Từ đất này cháy bỏng

Đôi bàn tay Anh cứu cả loài người.

 

Sáng xuân nay gió đồng thổi mát.

Rừng thông xanh reo hát bên sông

Diệu kỳ thay! Hai trăm ngày Xta-li-grát

Nở muôn năm một thế giới hồng.

Nhớ cụ già Cô-dắc giữa đêm thu

Nghe giặc đến, cùng con nhảy lên mình ngựa

Vượt băng giá, phi qua biển lửa

Một tay gươm chém mấy trăm thù.

 

Pháo đài đây, ngôi nhà Pav-lốp

Năm mươi tám ngày bão sắt, chẳng rung.

Anh lính trẻ vào Bá-linh cùng tướng quân Chu – cốp

Chẳng biết đâu mình cũng anh hùng!

 

Và chị nữa, Đu-xi-a dũng cảm

Cất cánh bay không thẹn cùng chồng

Giữa đêm tối bập bùng lửa đạn

Mái tóc vàng toả sáng chiến công!

 

Ôi, tôi biết kể tên ai ? Tất cả!

Mỗi trái tim là một trái mìn.

Đá cũng bắn, như con người gan dạ

Ở đất này cái chết hoá lòng tin.

 

Mẹ Tổ quốc trên đỉnh đồi Ma-ma-ép

Tay giương gươm, tay chỉ trời tây,

Tự hào thay, tâm hồn mạnh hơn gang thép

Ngày hôm qua nhắc ngày hôm nay…

 

Nê-hen-zi-a

Dưới chân ta, đã cúi đầu Pao-lút

Cái “hầm chết” kia đã dọn sạch thành kho

Đã im bặt, tiếng giặc kêu “ka-pút”

Bát ngát trời xanh màu tự do.

 

Mênh mông Vôn-ga bài ca chiến thắng

Trôi xa rồi, điệu hát kéo thuyền xưa

Lòng đập rì rầm giọng trầm thuỷ điện

Trắng chim bay mặt biển nắng trưa…

 

Ơi con chim của Xta-lin-grát anh hùng

Mang ánh “lửa vinh quang” của tinh thần quyết chiến

Hãy cùng ta bay lên, bay lên tiền tuyến

Về Việt Nam quê ta!

Với Việt Nam quê ta

đến trận cuối cùng.

 

(6-4-1972)